Yenilebilir otlar bulmak ve toplamak öyle düşünüldüğü kadar basit değildir. Ne zaman doğada olsam karşıma değerli şifalı otlar ya da yiyebileceğim tohumlar, meyveler, yapraklar, saplar, kökler, yumrular çıkar. Aramadan bulmak gibi. Boşuna karşılaşmadığımızı düşünürüm, öyle de olur. Siz de onları tanıdıkça üstüne basıp geçtiğiniz “ot”ların çok ötesinde bir ilişki gerçekliği içinde olduğumuzu farkedeceksiniz.
- REKLAM -
Orman, çitler, uzun zamandır tarım yapılmayan ya da nadasa bırakılan araziler yiyebilecek yabani bitkiler bulmak için harikadır. Ancak sorumlu bir şekilde topladığınızdan emin olun. Yenilebilir Otlar ormanlara veya vahşi hayata zarar vermeden sürdürülebilir şekilde toplanmalıdır. Her bitki için mutlaka toplama zamanı, şekli, taşıma ve saklama yöntemleri ilgili bilgi edinin. Zamanla siz de bu konuda gözünüzü ve bilgilerinizi geliştirebilirsiniz. Yeter ki, yaşadığımız değil sadece, parçası olduğumuz doğaya şuurlu bir ilgiyle bakabilelim. Gerekli malzemeler yanınızda değilse muhafaza edemeyeceğiniz ziyan edeceğiniz bitkileri toplamayın.
Yenilebilir Otlar ve Toplama Kuralları
- Bölge hakkında önceden bilgi edinin. Arazinin yüksekliği, toprak yapısı, suya olan mesafesi, tarım yapılan yerelere mesafesi, özel mülk ya da orman arazisi olup olmadığı, o bölgede yetişen bitkiler ve özellikle zehirli bitki türleri hakkında rehber olabilecek kaynaklar okuyun.
- Yanınıza; makas, bıçak, eldivenler, farklı boyda poşetler, kese kağıtları, ip ve lastik, kutular, su, kök toplamaya uygun kazıcı ve çekici aletler, kalem, etiketler almayı unutmayın.
- Toplayacağınız alana etüt gezisi yapın önce. Yani; bitkilerin fotoğraflarını ve videolarını çekin, notlar alın. Fotoğrafladığınız bitkilerin ne olduğunu rehber kitabınız, telefon uygulamanız ya da üye olduğunuz gruplarda onaylatın. Bu şekilde çalışmak kayıt altına almak bakımından değerli bilgiler toplamanızı ve başkalarıyla bu bilgileri paylaşmanıza da olanak sağlar.
- Bitki rehberi kitaplarına yatırım yapın. Latince adların yanı sıra botanik resimlerini veya fotoğraflarını içeren bir web grubuna katılın ve telefon uygulamasını indirin. Bu botanik isimler, habitatları gibi bitki hakkında harika ipuçları verebilir. Örneğin, montana eki dağlarda yetişen anlamına gelir, maritimus deniz kıyısında bulunduğunu, halimus kum tepelerinde bulunduğunu belirtirken, officinalis şifalı bir bitki olduğunu gösterir.
- Yenebilir otlar söz konusu olduğunda zehirli türlere dikkat edin: Yola çıkmadan önce ne toplayacağınızı bildiğinizden emin olun. Kolayca tanınabilir bitkiler seçin. Yiyecek arama konusunda yeniyseniz, benzerleriyle kolayca karışabilecek bitkileri seçmeyin. Bazı bitkiler (özellikle mantarlar) zehirli olabilir, bu yüzden risk almayın. Bazı bitkilerin alkoloit ya da toksinleri ısıyla giderilir çiğ yenilmemelidir.Toksititenin yol açtığı hazımsızlık, gerçek gıda zehirlenmeleri kadar rahatsız edici olabilir.
- Nadir türleri asla toplamayın! Bölgenizdeki nesli tükenmekte olan bitkileri tanıyın. Bazı türler yasalarca korunmaktadır, bu yüzden ne toplanmayacağını bilin. Özellikle eski ormanlık alanlar çok nadir bulunan türleri içerebilir, bu yüzden özel dikkat gösterin.
- Ekili, dikili olmayan özel alanlara girerken toprak sahibinden izin alın.
- Hijyeni göz önünde bulundurun. Kirli olabilecek bitkileri toplamaktan kaçının. Yoldan, kirli sulardan ve yoğun tarım yapılan (endüstri veya tarım kimyasallarının ağır ilaçlanmasının olduğu yerler; böcek ilacı, herbisitler, gübreler vb.) arazilerden, köpeklerin veya hayvancılığın yoğun olduğu onların güzergahında olabilecek yerlerden uzak bölgeleri seçin. Şiddetli yağışlardan hemen sonra toplamayın; kabuklu deniz hayvanları, taşınan kimyasal gübreler ve böcek ilaçlarıyla kirlenebilir. Yapraklarınızı, çiçeklerinizi, meyvelerinizi, ve köklerinizi daima kullanmadan önce iyice yıkayın.
- Açgözlü olmayın! Unutmayın, doğadan aldıklarınıza vahşi yaşamın da (kuşlar, böcekler, toprak, hatta diğer bitkilerin) ihtiyacı var, o yüzden hepsini almayın. Yakındaki habitat ve türlere zararı en aza indirin. Gördüğünüz her şeyi toplamayın, kullanacağınızdan fazlasını toplayıp ziyan etmeyin. Toplama yaptığınız alanları ezmemeye, zarar vermemeye dikkat edin. Sadece yapraklara ihtiyacınız varsa doğru aletlerle keserek yaprakları toplayın. Bitkinin tüm yapraklarını, dallarını, çiçeklerini, meyvelerini değil,1/3 oranında toplayabilirsiniz. Bir bitkideki tüm çiçekleri, yaprakları, dalları, toplamayın bazılarını bırakın tohum yapsın, çoğalsın. Bu şekilde gelecek yıllara nesillere de bir şeyler kalsın. Toplama yaparken bölgedeki bütün otları ve kökünden çekerek asla toplamayın. Nesillerini sürdürmeleri ve ekosistemin bozulmaması gerekiyor.
- Yabani bitkiler ve kanunlar. Tüm yabani bitkiler Yaban Hayatı Koruma Yasası kapsamında korunmaktadır. Toprak sahibinden (özel ya da kamuya ait) izin almaksızın arazide yetişen bir bitkiyi (algler, likenler ve mantarlar dahil) kazmak veya çıkarmak yasaktır. Bazı türler toplama, sökme, hasar ve satışa karşı özel olarak korunur. Bunların bir listesini edinin (zaman zaman sizlerle paylaşacağım).
- Nereden neyi topladığınızı unutmayın. Tesisin bulunduğu şeridi, kara parçasını ya da sahili not edin, böylece gelecek yıl da bu sıcak noktaya geri dönebilirsiniz.
Not: Toplama yaptığınız bitkiden izin istemeyi de unutmayın. Sizi duyacaktır!
Yazan ve Gezen : Esin Bozdoğangil
- REKLAM -
